iltasyazilim
FD Üye
Barut, Arapça'da neft kelimesiyle ifade edilmişse de bir takım Arap ülkelerinde barut kelimesi de kullanılmıştır Menşei halen karanlık oian barut kelimesine olasılıkla birincil kere İbn Baytâr'ın (ö 1248) elCdmjc limüfredâti'Iedviye ve'lağziye adlı eserinde yer verilmiştir sonradan İbn Fazlullah elÖmerînin (ö 3348) etTanımlama bil muştolahi'ş şerifinde geçen sözcük Türkçe'de de kullanılmış, Farsça'ya ve bir takım Balkan dillerine Türkçe'den geçmiştir
Ilk kez Çinliler kadar bulunduğuna, XII yüzyılda bütün Asya kıtasına, bir vakit daha sonra da Avrupa'ya yayıldığına dair yaygın bir kanaat vardır bununla birlikte birincil defa nasıl kullanıldığı, kimin tarafından geliştirildiği, hatta kıtalar arasında nasıl yayıldığı hakkındaki bilgiler azdır Barutun insan toplulukları üzerindeki etkisi büyük oldu Barut toplumların ve devletlerin yapısını değiştirdiği gibi orduların güçleri de onu kullanan devlete kadar arttı Gemilerde kullanılması, top atışlarının ayrı şekiller almasına ve deniz kıyısındaki devletlerin siyasetlerini değiştirmelerine yol açtı Barutun İslâm âlemine girişi ve ateşli silâhlarda kullanılması, Türk tarihi içinde kayıtlı merhaleleri de beraberinde getirdi Silâh sanayiinin gelişmesi, çok değişik soylu davranış ve ağırlıkta silâhların kullanılmaya başlanması, siyasî tarih kadar devletlerin iktisadî yapısına, hatta hukuk kavramlarına da etki etti
Barutun kullanılması büyük ölçüde Haçlı seferlerinden sonra gelişme gösterdi Doğu ile Batı âlemlerinin birbirini tanımada önemli rol oynayan bu seferler esnasında İslâm dünyasında yaygın olan barut, kale kuşatmalarında keza kuşatan ayrıca de kuşatılanların büyük ölçüde işine yaradı Batı âlemi bu patlayıcı maddenin gücünü İspanya'daki Endülüs Emevî Devleti aracılığı ile öğrendi Askerî alandaki kullanımı kısa zamanda artan bir şekilde gelişen barutun kimyevî özellikleri de dikkati çekti ve nerede, nasıl kullanılması gerektiği hususunda simyacılar, fizikçiler ve mühendisler faaliyete geçirildi Bizans İmparatorluğu zamanında kullanılan ve gregeois diye adlandırılan ateşin bir özel kimya birleşiminden meydana gelen barut çeşidi olduğu ileri sürüldü (bk Ateşi RÛMİ) Fakat barutun dağıtılmış silâhlarda başarıyla kullanılması İslâm dünyasında daha yaygındır XIII yüzyılda kömür, kükürt ve güherçileden meydana gelen kara barutise (bk baruthAnei Amire) çok daha hızlı bir şekilde yayıldı Büyük Kasaba kuşatmaları esnasında surların aşağı açılan dehlizlere yerleştirilen bu patlayıcı madde kuşatılanların gücü üstünde olumsuz hava meydana getirdi Barutu en iyi tanıyan ve kullananların başında Anadolu Selçukluları geliyordu Çünkü kısa süre içinde Karamanoğulları top imalinde ileri gittiği gibi ele geçirilen kalelere neft atıcılar, zenberekçiler ve topçular koydukları da bilinmektedir *
Ilk kez Çinliler kadar bulunduğuna, XII yüzyılda bütün Asya kıtasına, bir vakit daha sonra da Avrupa'ya yayıldığına dair yaygın bir kanaat vardır bununla birlikte birincil defa nasıl kullanıldığı, kimin tarafından geliştirildiği, hatta kıtalar arasında nasıl yayıldığı hakkındaki bilgiler azdır Barutun insan toplulukları üzerindeki etkisi büyük oldu Barut toplumların ve devletlerin yapısını değiştirdiği gibi orduların güçleri de onu kullanan devlete kadar arttı Gemilerde kullanılması, top atışlarının ayrı şekiller almasına ve deniz kıyısındaki devletlerin siyasetlerini değiştirmelerine yol açtı Barutun İslâm âlemine girişi ve ateşli silâhlarda kullanılması, Türk tarihi içinde kayıtlı merhaleleri de beraberinde getirdi Silâh sanayiinin gelişmesi, çok değişik soylu davranış ve ağırlıkta silâhların kullanılmaya başlanması, siyasî tarih kadar devletlerin iktisadî yapısına, hatta hukuk kavramlarına da etki etti
Barutun kullanılması büyük ölçüde Haçlı seferlerinden sonra gelişme gösterdi Doğu ile Batı âlemlerinin birbirini tanımada önemli rol oynayan bu seferler esnasında İslâm dünyasında yaygın olan barut, kale kuşatmalarında keza kuşatan ayrıca de kuşatılanların büyük ölçüde işine yaradı Batı âlemi bu patlayıcı maddenin gücünü İspanya'daki Endülüs Emevî Devleti aracılığı ile öğrendi Askerî alandaki kullanımı kısa zamanda artan bir şekilde gelişen barutun kimyevî özellikleri de dikkati çekti ve nerede, nasıl kullanılması gerektiği hususunda simyacılar, fizikçiler ve mühendisler faaliyete geçirildi Bizans İmparatorluğu zamanında kullanılan ve gregeois diye adlandırılan ateşin bir özel kimya birleşiminden meydana gelen barut çeşidi olduğu ileri sürüldü (bk Ateşi RÛMİ) Fakat barutun dağıtılmış silâhlarda başarıyla kullanılması İslâm dünyasında daha yaygındır XIII yüzyılda kömür, kükürt ve güherçileden meydana gelen kara barutise (bk baruthAnei Amire) çok daha hızlı bir şekilde yayıldı Büyük Kasaba kuşatmaları esnasında surların aşağı açılan dehlizlere yerleştirilen bu patlayıcı madde kuşatılanların gücü üstünde olumsuz hava meydana getirdi Barutu en iyi tanıyan ve kullananların başında Anadolu Selçukluları geliyordu Çünkü kısa süre içinde Karamanoğulları top imalinde ileri gittiği gibi ele geçirilen kalelere neft atıcılar, zenberekçiler ve topçular koydukları da bilinmektedir *