Atasözleri ve Deyimler İkilemler konu anlatımı

Atasözleri ve Deyimler İkilemler konu anlatımı


ATASÖZLERİ

Mutlaka belirlenmiş yargılıdır Yani tümce şeklindedir İyi insan sözünün üzerine kazanç
Mutlaka ders, öğüt saptamak veya öncülük etmek nedeniyle kullanılır defalarca ve cümbür cemaat için geçerliliği olan genel anlamlı sözlerdir Çılgın ile çıkma yola, getirir başa bela
Kalıplaşmış sözlerdir ve hiçbir değiştirme yapılamaz Sakla samanı kazanç zamanı
Öğüt ve ders atamak ya da yol gösterme amaçlı olduğu için ya geniş zamanlıdır ya da emir kipindedir
DEYİMLER

En az iki sözcükten oluşan laf öbekleridir Dili uzun
Anlatımımızı daha garip gerçekleştirmek için kullanırız Muhakkak, özel bir durumu, olayı veya olguyu spesifize etmek amacıyla kullanırız Yani tekrar tekrar ve cümbür cemaat için geçerliliği yoktur Özel anlamlıdır O bir dalda duramadığı için başarılı olamıyor
Kalıplaşmış sözcüklerdir Ama sözcükler arasına diğer sözcükler de girebilir Kip, zaman, kişi ekleri gibi eklerle biçimlendirilebilir Son günlerde canımı çok fazla sıktım
Geniş zamanlı veya emir kipli olma zorunlulukları yoktur Bazılarında hiç hak yoktur Etli butlu, ayrıntılı olarak
Bazıları yarım yargılıdır Eziyet çekmek, kulağına küpe olmak
Bazıları ise atasözleri gibi belirli yargılıdır, yani cümle şeklindedir Atı alan Üsküdar ’ı geçti


Atasözleri ve Deyimler Örnekleri

Geçti Bor ’un pazarı sür eşeği Niğde ’ye (Deyim)

Armut piş ağzıma hayal (Deyim)

Armut dibine düşer (Atasözü)

Kedi olalı bir fare tuttu (Deyim)


Atasözleri ve deyimler ara sıra sadece esas manalı olarak kullanılır Bazıları sadece mecaz anlamlıdır Bazıları da keza gerçek ayrıca de mecaz anlamlıdır, yani kinayelidir
Körle yatan şaşı kalkar (Mecaz kasıt)

Bugünün işini yarına bırakma (Gerçek amaç)

Damlaya damlaya göl olur (Ayrıca hakiki keza de mecaz amaç)

Olur meslek yok (Hakiki kasıt)

Küplere binmek (Mecaz manâ)

El etek öpmek (Keza hakiki keza de mecaz anlam)


İkilemler
Söz öbekleri içinde atasözleri ve deyimler konusundan daha sonra işleyeceğimiz son başlık ikilemlerdir İkilemler, anlatımı yükseltmek, pekiştirmek için kurulmuş laf öbekleridir

* İkilemlerin yaradılış ve kuruluş yolları:



Uysal uslu, ağır ağır Her Yerde, yineleme ile oluşan Takır tukur, şırıl şırıl Yansıma sözcüklerle ile oluşan yalan yanlış, benzeşen arkadaş Benzeşen ya da yakın anlamlı, ilgili sözcüklerle oluşan az çok, uzun uzadıya Ters anlamlı sözcüklerle oluşan Ev mev, çer çöp Biri manalı, biri anlamsız sözcüklerden oluşan abuk subuk, ıvır zıvır Her ikisi de amaçsız sözcüklerle oluşan Hoş mi güzel, soğuk mu soğuk mi edatı ile oluşan *