arı alerjisi tanımı

arı alerjisi tanımı Tanımlama, Tarihçe ve Sıklık: Ortalama 1,5 cm boyunda olan arılar çiçeklerin özsuyunu toplayarak paha biçilmez bir besin kaynağı olan bal üretirler Keza çiçekler arasında polen taşıyarak bu çiçeklerin döllenmelerini ve meyve oluşumunu sağlarlar Ancak, bu değin yardımsever olan bu canlıların bir takım millet üzerinde fazla korkutucu, hatta ölümcül etkileri olabilir Bu koşul, arı sokması sonucu arının zehiri (venom) ile oluşan ve hızla ortaya meydana çıkan alerjik tepkime (anafilaksi) olarak tanımlanır Arı alerjisi, toplumda sık görülen ve ölümcül sonuçları nedeni ile dikkatleri üstüne çeken alerjik hastalıklardan biridir Arı alerjisine ait birincil yazılı evraklar MÖ 2641 yılında Darı Firavunu Menses’ in yaban arısı kadar sokulup ölmesine aittir Dünyada yapılan çalışmalar sonucunda arı alerjisin görülme sıklığına ait değişik rakamlar vardır (% 055 gibi) Amerika Birleşik Devletleri’ nde her sene 40, Avrupa’ da 20, Asya’ da ise 10 civarında arı sokması sonucu vefat vakası bildirilmektedir Buna rağmen bir fazla vakanın ise tanı alamadığı bilinmektedir Ülkemizde yapılan çalışmalara kadar ise arı alerjisi % 23 oranında görülmektedir Arı alerjisi bilhassa arıcılık ile uğraşan kişileri tehdit ediyor gibi gözükse de toplumun öteki bireyleri de bu durumdan nasibini alabilir Arı alerjisi ile ilgili önemli reaksiyonlar anında her yaşta görülebilmekle birlikte sıklıkla ölümcül reaksiyonlar 20 yaş aşağı görülmektedir Arı alerjisine ait ciddi reaksiyonlar erkeklerde iki kat daha çoğunlukla görülmektedir Dünya üstünde bir çok arı çeşidi bulunmaktadır En sık alerji sebebi olan arılar; bal arısı (Honey bee), sarı arı (Yellow jacket), ve eşek arıları (Wasp, Hornet)’ dır Klinik Bulgular: Arı sokması sonucu en sık görülen, yerel reaksiyonlardır Arı soktuğu anda iğne uygun ani ve bariz bir ağrı duyulur, sonradan bu bölge kızarır ve şişer Çoğunlukla herhangi bir müdahaleye lüzum kalmaksızın biriki saatte, ara sıra bir gün içinde geriler Daha nadir olarak bu reaksiyon 1 haftaya dek uzayabilir Bu kişilerde arıya ait alerji antikoru (IgE) saptanırsa tedavi gereksinimi doğar Sızı kesiciler ve buz kompresler, ara sıra de ağızdan antialerjikler tatmin edici olabilir Arı alerjisi olmasa da fazla fazla sayıda arı göre benzer anda sokulan kişilerde alerji dışarıda toksik reaksiyon oluşabilir Bu hastalarda kan basıncı düşmesi, şiddetli ağrılar, bulantı ve kusma gibi bulgular meydana gelebilir Alerjik reaksiyonlar ise fazla daha ciddi lokal ve genel reaksiyonlara neden olur Reaksiyonlar arının sokması ile bulguların ortaya çıkkması arasında geçen zamana kadar erken ve gecikmiş olarak ikiye ayrılır Erken reaksiyonlar; arı soktuktan sonra genelde 15 dakika içinde başlar ve bu zaman ne kadar kısaysa, şiddeti de o derece fazladır Sistemik reaksiyonlarda yerel reaksiyonlardan çok daha önemli olan izole kurdeşen ve anjiyodemden anafilaksi, hatta ölüme değin değişen reaksiyonlar görülebilir Arı alerjisi özellikle arı göre birkaç kez sokulan ve kalıtımsal olarak meyilli kişilerde ortaya çıkar Arı alerjisinin ortaya çıkması için kalıtımsal olarak alerjiye yatkın bireyin ansızın fazla kez aynı arı türü kadar sokulması gerekmektedir Yani birincil arı sokmasında alerjiye ait herhangi bir reaksiyon oluşmaz Sadece arının soktuğu yerde arı zehirine ait şişkinlik, sancı ve kızarıklık gibi bölgesel belirtiler olur Fakat ilk kere alınan bu arı zehirine karşı, alerjik hastalığa yatkın kişilerde immünglobulin E dediğimiz alerji antikoru oluşur Daha sonraki sokmalar sonucunda arı zehiri ile bu antikor arasındaki etkileşim sonucunda ölümcül sonuçlar doğurabilecek olan anafilaksi tablosu (arı alerjisi) ortaya çıkabilir Arı alerjisi, ülkemizde bilhassa arı yetiştiriciliğinin çok olduğu bölgelerde rastlanmakla birlikte diğer insanlarda da görülebilir Örneğin; piknik yapılan yerlerde arı sokması sık rastlanılan durumlardan biridir ve maalesef dramatik sonuçlarla karşılaşmamıza sebep olabilir henüz de belirtildiği gibi arı alerjisinin gelişmesi için de kişinin daha evvelden arı tarafından sokulmuş yani “duyarlılanmış olması gerekir Şu da bilinmlidir ancak arı tarafından her tekrar sokulma maalesef reaksiyonun daha büyük boyutlarda karşımıza çıkmansa sebep olabilmektedir Yani önceleri arı sokması sonucu sadece yöresel kızarıklık, kaşıntı gibi şikayetleri olan hastalarda daha sonraki arı sokmaları sonucunda çok daha büyük reaksiyonlar oluşabilir bu nedenle arı alerjisi bulgusu veren hastaların en yakın zamanda bir alerji ve bağışıklık bilimi uzmanı ile görüşmesi “yaşam sigortası anlamı taşır Tanı ve Tedavi: Arı alerjisi varlığı cilt testleri ve kan testleri (RAST) ile saptanabilir Daha önceden arı kadar sokulup ciddi tepkime görülen kişilere arı alerjisi aşısı kullanmak gereklidir Bu nesil tedaviler mutlaka bir alerji ve immünoloji uzmanı kadar özel koşullar altında uygulanmalıdır Arı alerjisi olduğu kanıtlanan ve daha önceden ciddi tepkime hikayesi olan kişilere uygulanan arı alerji aşısı (immünoterapi) adeta % 100 çare sağlayan bir yöntemdir başkaca arı alerjisi olan kişiler mutlaka yanlarında bu durumu belirtir bir künye taşımalıdır Keza kendi kendilerine uygulayabilecekleri adrenalin enjektörlerini mutlaka yanlarında taşımalıdırlar Arı sokmasından derhal sonradan elbise üzerinden deha yapılabilen bu enjeksiyon hastaya bir hastaneye gidinceye değin vakit kazandırır ve hatta yaşam kurtarıcı olabilir Tüm bunların yanında arı alerjisi olan hastalar yanlarında antialerjik ilaçlar ve kortizon iğneleri bulundurmalıdırlar Bunların tümü çabuk bir şekilde alınacak profesyonel yardıma değin hastaya hayat desteği şansı sağlar Bilhassa yaz aylarını yaşamaya başladığımız şu dönemlerde arı sokması açısından en tehlikeli zamanları yaşamaktayız böylece arı alerjisi olan kişilerin, hatta alerji riski taşıyan kişilerin arı sokmalarından korunmak için alabileceği çok kolay önemleler bulunmaktadır Bunlar altında belirilmiştir Arı Alerjisi Olanlara Öneriler Yazın pazar alışverişi yapmayın, bahçede dolaşmayın, Açık yerlerde yemek veya meyva yemeyin, hoş kokulu meyva suyu, gazoz içmeyin, Piknik yapmayın, Parfüm, deodorant, kolonya sürmeyin, Güzel kokulu sabun, şampuan kullanmayın, Aydınlık renkli, çiçekli elbise giymeyin, Çiçek toplamayın, çiçek takmayın, Tatile gittiğinizde etrafta arı kovanı olup olmadığını araştırın, Yaban arısını kovanı civarında öldürmeyin, bu arıdan salınan kokular diğer arıları üzerinize çeker, id Çıplak ayakla yürümeyin, mümkünse dışarıda uzun kollu ve paçalı giyisiler giyin ve kahverengi giyisileri seçim edin, arılar kahverengini sevmez Bahçe ile uğraşmanız gerekiyorsa şapka ve elen kullanın, Terli edinmek bütün böcekler için çekicidir, tehlikeli bölgelerde terli olmamaya özen gösterin, Eşek arısı kavgacı, bal arısı sakindir; ama, sıcak havalarda her ikisi de agresif olacağı için bu havalarda özenli olun, Sizi bal arısı sokarsa iğnesini büyütücü ve çımbızla almaya çalışın, ya da diğer birinden yardım isteyin Antialerjik ilaçları aralıksız yanınızda bulundurun Daha önceden şiddetli arı alerjisi geçirmiş şahısların yanında defalarca EpiPen® taşıması gereklidir Epipen® kendi kendinize uyluk üstteki kısmından uygulayabileceğiniz bir enjeksiyondur Epinerfin içerir Epinefrin anafilaktik şokta kullanılan en önemli ilaçtır Arı sokması halinde; Sokma yerinin üstünden bandaj uygulayın, bu bandajı her 10 dakikada bir 3 dakika dek gevşetin, Sokma yerine soğuk uygulayın, Anti alerjik ilaçları uygulayın, Elinizde adrenalin veya EpiPen® varsa kullanın, EN KISA ZAMANDA DOKTORA ULAŞIN