Anlatım bozuklukları örnek cümleler

ANLATIM BOZUKLUKLARI

KASIT BAKIMINDAN ANLATIM BOZUKLUKLARI

1)Düşüncesiz Kelime Faydalanma:

Bir cümlede anlamları benzer olan ya da anlamca biri diğerini taşıyan sözcüklerin birlikte kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar

*Kulağıma eğilerek hain sesle bir şeyler fısıldadı
*Bu yol yaya yürümekle bitecek gibi değil
*Onlar da beş yıldır müşterek mektuplaşıyorlar
*Geçmişteki hatıralardan bir şikayetim değil
*Ülkemizin sorunları bitmiyor , tükenmiyor
*O günleri daha az önce dün gibi hatırlıyorum
*Bundan Böyle bundan sonra oraya gitmene gerek kalmadı
*İki kardeşten en küçüğü okula gitmiyordu
*Bu saatte oraya yalnız gidemem; seninle birlikte gitmek istiyorum
*İşte seninle bu yüzden nedeniyle konuşmak istemiyorum
*Neden böyle yüksek sesle bağırıyorsun ki?
*Biz onlara iki günde bir, gün aşırı giderdik

2)Sözcükleri birbiriyle karıştırma:

Anlamları veya yazılışları çok benzer olan sözcüklerin karıştırılması cümlenin kasit bütünlüğünü bozar

*Geri kalmışlık Türkiye'ye özel bir koşul yok
*Bu binalar doğrusu çok yaklaşık üretilmiş
*Size birazdan nikah resimlerini göstereceğim
*Bir öğrenci sınıfta kalmışsa onun sınıfı geçmesini güçlendiren nedenleri analiz etmek gerekir
*Bizden son öğretim durumunu bildiren bir belge istedi
*Vatandaşlarımız arasında din, dil, ahali ayrıntısı yapılamaz
*Bir Takım öğrenciler derste fazla çekimserdir
*Uzun saçlı bir genç geldi, kendini bize tanıştırdı
*Belediyeler çoğu kez sonbahar etkenlikleri yapıyor
*Çocukların birbirleriyle uyarlama içinde olmaları çok güzel
*Bu iki olay arasında hiçbir ayrıcalık değil
*Fiyatlar çok pahalı olduğu için satışlar çok sakin
*Kar yolu kapadığı için geçit servis yolundan sağlanıyordu


3)Sözcükleri Hatalı Anlamda Faydalanma:

Kelime anlamlarına yerinde yerde kullanılmadığı vakit veya yanlış anlayış gelecek şekilde kullanıldığında anlatım bozukluğu doğar

*Bu onların bolluğa düştükleri zaman bile müsriflik etmelerine yol açar
*Şu Anda size yarın yayınlanacak programlardan bazılarını hatırlatıyoruz
*Kendimce sizin bu sınavı kaybetme şansınız hiç yok
*Alınan bunca borç Türkiye'nin Avrupa'ya bağımlı olmasını sağladı
*Bugün dünyanın yüz kırk ülkesinde cüzamlılar günü kutlanıyor
*Bu yıl babamın yüzünden sınıfı geçtim
*Annesi iyi çorap dokurdu
*Ektiğin fidanlar meyveye döndü
*Her türlü girişimden çekinmeyen biriydi
*Aldıkları para mutluluklarına yol açtı
*Cumhuriyet 1923 tarihinde bildiri edildi
*Ben 21 Mart 1978 yılında doğmuşum


4)Sözcüğün Yapısındaki Yanlışlık:

Bir sözcük gramer kurallarına aykırı türetilirse anlatım bozukluğu doğar

*Mehmet Efendi on beş yıldır bakkalcılık yapıyor
*Yiyecekleri kokuturmuşsun
*Bölgeci sorunlar artıyor
*Her şeyi pahalandırmışsınız
*Bilinçlenmenin gerçekleşmesini eğitim sağlayacaktır
*Dilimizi çirkinleşmeyelim
*Sizce bu kişi kaçtı mı kaktırıldı mı?

5)Yerinde Kullanılmayan Sözcük veya Öğeler:

Bir sözcüğün cümlenin akışına veya anlamına uygun yerde kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar

*Hakan mükemmel futbolcu ama artı topla oynuyor
*Bu çocuk seneye yüksek inşaat mühendisi olacak
*Eski Adana ırk vekillerinden biri daha ölmüş
*Günde kırk kere limonsu salatalık turşusu satan dükkana uğrardı
*Cesetler fazla denizde kaldığından çürümüş
*Burada her Allah'ın günü kaza oluyor
*Başbakan Çin'e bu yılın sekizinci büyük gezisini yapıyor
*Değil bir lokma ekmek bir tabak yemek yine bulamaz
*Bu yemek fazla dışarıya kaldığı için bozulmuş
*THY'ye ait 158 yolcunun bulunduğu uçak denize düşmüş

6)Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanılması:

Bir cümlede anlamca birbirine ters olan sözlerin birlikte kullanılması cümlenin kasit bütünlüğünü bozar Genellikle katiyet olanak çelişkisi görülür

*Hiç kuşkusuz bu olaya en çok üzülen başkan olsa gerek
*Şüphesiz ressam bu alanda çok başarılı eserler vermiş olmalı
*Kuşkusuz söyleyebilirim oysa tedavi hastayı ayağa kaldırabilir
*Gönderdiğim paketi eminim bugüne kadar almış olmalısınız
*Müdür Bey bu adam için: Fazla mütevazı , burnundan kıl aldırmayan biridir “diyor
*Bundan Böyle kesinlikle böyle bir hataya düşmeyebilir


Deyim ve Atasözü Yanlışları:

Deyimler ve atasözleri kalıplaşmış ve ırk diline, kültürüne yerleşmiş sözcük gruplarıdır Bu yüzden deyimlerdeki kelimeler muhakkak değiştirilemez Kullanılan deyim, cümleye de yerinde olmalıdır

*Babasını görür görmez paçaları tutuştu
*Çok acıktım midem zil çalıyor
*öyle kalabalık ki çuvaldız atsan yere düşmez
*Ona etap bağı oluyor , işini ivedi bitirmesini sağlıyordu
*Ona takviye et elinden geleni ardına koyma
*Alma garibin ahını çıkar aheste aheste

8)Düşüncesiz Tezgâhtar Eylemler Yararlanma:

Türkçede aracısız fiil olarak çekimlenebilecek bir kelimenin tezgâhtar eylem alarak çekimlenmesi yanlıştır

*Gereksizce umut etme oraya gelmeyeceğim
*Benden şüphe etmemelisin
*Senin düşüncelerin hiçbir vakit bana etki etmez
*Bu işi onun yapabileceğinden değişkenlik etmiyorum
Anekdot: Bu konuyu bir takım kaynaklar anlatım bozukluğu olarak kabul etmez ÖSS'de de şimdiye değin böyle bir soru çıkmamıştır

9)Mantık Hataları:

İyi ve sağlam bir cümlenin temel mantık ilkelerine uygun olması gerekir aksi taktirde anlatım bozukluğu üretilmiş olur

*Seninle değil şehir içinde ziyarete gitmek, dünya turuna bile çıkılmaz
*Önümüzdeki haftanın önemli programlarından bazılarını sizlere hatırlatmaya çalıştık
*Beyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezse ölüme; hatta epilepsi nöbetlerine dahi yol açabilir
*Tezgahtar müşterinin aldığı oyuncağı kağıda sardı ve müşteriye verdi
*Karar TBMM'nin 230'a karşısında 190 oyla aldığı bir kararla kabul edildi

10)Adıl Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları:

Bazı cümlelerde sahiplik zamiri kullanılmadığı taktirde bir manâ belirsizliği ortaya çıkar Cümlenin başına hem senin hem de onun zamirini getirebiliyorsak orada bir manâ belirsizliği vardırBu tip cümlelerdeki manâ belirsizliğini tamir etmek için cümlenin yerinde bir yerine iyelik zamirinin getirilmesi gerekir Somurtkan taktirde manâ belirsizliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu doğar

*Ehliyetini polis almış o kadar mi?
*Bana ne söyleyeceğini biliyorum
*Geleceğini ben biliyordum
*Yarışmada birinci olduğuna sevindim

DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN ANLATIM BOZUKLUKLARI

1)Yüklem Yanlışlığından Doğan Anlatım Bozuklukları:

Yüklemle ilgili yanlışlıklar, yüklemin çatı, birey, zaman, tezgâhtar eylemler, ilave eylemler gibi noktalarda cümleye uygunluk göstermemesi durumudur

*Kahvaltıda peynir, ekmek ve çay içtik
*İçkiyi az sigarayı hiç içmem
*Kimin dürüst, kimin içten olmadığını biliyor
*Suçlamaların boşboğaz ve içten olmadığını söyle
*Baloya hoş bir elbise ve pahalı mücevherler takarak gelmişti
*Çocuklarıyla bazen fazla bazen de hiç ilgilenmezdi

2)Özne Yanlışlığından Doğan Anlatım Bozuklukları:

Cümlede öznenin bulunmamasından, öznenin yersiz ekler almasından, ya da özne olmayacak bir sözün özne gibi kullanılmasından kaynaklanır

*Dernek müdürünün yetkileri alındı ve kovuldu
*O insanların sayısı azalıyor bulunmaz oluyor
*Belediye tarafından yaptırılan dört katlı binanın inşaatı bitirildi ve hizmete girdi
*Yaşlı adamın parası alınarak evine gönderildi
*Viraja süratli giren aracın lastiği patladı ve kaza yaptı
*Filmin güzelliği herkesi etkiledi; çünkü hoş çekilmişti


3)Özne Yüklem Uyuşmazlığından Kaynaklanan Anlatım Bozukluğu:

Öznenin tekillik çoğulluk ve kişi bakımından uyuşması gerekir; aksi taktirde anlatım bozukluğu ortaya çıkar

a)Topluluk isimleri özne ise yüklem tekil olur; oysa topluluk isimleri çoğul eki alıyorsa yüklem de alabilir

*Bizim takım sahaya çıktılar
*Takımlar nihayet sahaya çıktılar
*Ordular uzun süredir savaşıyor

b)Bitki, hayvan, cansız varlık ve organ isimleri çoğul durumda özne ise yüklem tekil olur

*Nedense köpekler sabaha değin havladılar
*Çiçekler sıcaktan kurumuşlar
*Bu sıralar çok sağlam yapılmışlar


c)Eylem isimleri ,çoğul özne ise yüklem tekil olur

*Gülüşmeler fazla uzun sürdüler
*Tartışmalar sabaha kadar devam ettiler

d)Çoğul sayılar özne ise yüklem tekil olur

*İki birey bankayı soymuşlar
*Derse on öğrenci girmediler
e)Saygı, sitem, hor görme gibi durumlar için özne tekil de olsa yüklem çoğul yapılabilir

*Ahmet Bey bizi hatırlamadılar
*Ayşe Bayan odasında yoklar

f)Öznede belgisiz adıl ya da belgisiz sıfat varsa yüklem tekil olur

*Hiçbiri sizi görmüyorlar
*Herkes bu konuda benzer fikirdeydiler
*Birçok birey benzer sorunu tartışıyorlar

g)Bir cümlede pat diye pozitif özne varsa ve bu öznelerin biri 1 birey ise yüklem 1 çoğul olur

*Ali, Ahmet ve ben dün size uğramıştık
*Ben ve kardeşim size inanmıyoruz

h)Birdenbire artı özneden biri 2kişi ise yüklem 2çoğul; öznelerin biri 3birey ise yüklem 3 çoğul olur

*Sen ve kardeşin derse girmemişsiniz
*Ahmetle o bu akşam gelecekler
*Ben,sen,o burada nöbet tutacağız
*O ve Murat bunu hemencecik yapacaklar

4)Tümleç Yanlışları:

Özellikle seri halinde cümlelerde tümleç (dolaylı tümleç, nesne, zarf tümleci) kullanılması gereken yerde kullanılmamışsa anlatım bozulur Bir tümlecin aniden fazla yüklem için ortak kullanımı mümkündür Ama bu ortak tümleç yüklemlerden birine zeka uymazsa cümlede anlatım bozukluğu doğar Tümleç yanlışlarını şu başlıklar aşağı inceleyebiliriz:

a)Dolambaçlı Tümleç Eksikliği:

*Düşman kenti bombaladı ; fakat giremedi
*Çukurova'nın toprağı insanı diriltir, umut verir
*Sizi önemseyen ve inanan halk var
*Gençlerden çok şey bekliyoruz; fakat değerinde vermiyoruz
*Kadının içeri girmesiyle çıkması bir oldu
*Bu evden nefret edilen şey ediyordu ; ancak darda kalınca geliyordu

b)Zarf Tümleci Eksikliği:

*Yeni yetişen sanatçılara destek eder,ilgilenirdi
*yeniden seni görmek ve karşılaşmak istemiyor
*Arkadaşlarını aradı,sonra buluştu
*Fena bir beste yaptığımda beni eleştirir ve tartışırdı
*Senin sorunlarını çözmeye çalışıyor; üatesinden gelmek için uğraşıyoruz *