Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Mahsusen omurgayı etkileyen kronik, ilerleyici, ağrılı sebebi bilinmeyen romatizmal bir hastalık olan Ankilozan spondilitin nedenleri, belirtileri ve tedavisi hakkında bilinmesi gerekenleri şöyle anlatabilirim. Öncelikle;
Ankilozan Spondilit Nedir?
Ankilozan spondilit (AS), çoğunlukla genç yaşlarda ortaya çıkan ve esas olarak omurgayı ve omurganın son kısmı ile leğen kemikleri arasında yan alan sakroiliyak eklemleri etkileyen inflamatuvar (iltihaplı) bir romatizmadır.
Görülme sıklığı çoklukla % 0.1-1.4 arasında değişir. Devletimizdeki her 1.000 bireyden 5'inde (%0.5 sıklıkta) AS olduğu iddia edilmektedir
AS'nin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Fakat illetin ortaya çıkışında genetiğin değerli rolü olduğuna inanılmaktadır. AS'li birden fazla hasta HLA-B27 olarak isimlendirilen bir yine sahiptir. AS'ye genetik olarak yatkın bireylerde çevresel bir faktörün tetikleyici tesiriyle bağışıklık sisteminin çok ölçüde çalışması ve vücudun kendisine zarar vermesi sonucunda hastalık ortaya çıkabilmektedir.
Marazın Belirtileri Nelerdir?
Bu illetin en kıymetli belirtisi inflamatuar karakterde bel ağrısıdır. Bu ağrının özellikleri şöyledir:
Kırk yaştan evvel başlaması,
Sinsi başlangıç göstermesi,
Üç ay yahut daha uzun sürmesi,
Dinlenmeyle, bilhassa gecenin 2. yarısında yahut sabaha karşı ortaya çıkması ve hareketle azalması,
Yarım saatten daha uzun süren sabah tutukluğunun/katılığının olması,
Nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ) olarak bilinen kortizon olmayan anti-inflamatuvar ilaçlara çok uygun karşılık vermesidir.
Ankilozan Spondilitin Vücutta Tesir Mekanizması
AS'de kas-iskelet sistemindeki belirtiler dışında;
Tekrarlayıcı ön üveit atakları (gözde kızarıklık ve ağrı),
Ağız içerisinde aftlar (ortası beyaz kenarı kızarık ufak yaralar),
Çeşitli deri bulguları (sedef, eritema nodosum),
İltihaplı bağırsak illeti (Crohn marazı yahut ülseratif kolit) nedeniyle uzun süren kanlı ishal ve karın ağrısı gelişebilir.
Çok nadiren aort (en büyük atardamar) kapağında inflamasyon ve aort yetmezliği ve kalpte iletim bozuklukları ortaya çıkabilir.
Merhum Mete Işıkara’nın da illeti olarak bildiğimiz bu illette tedavi yaklaşımı nasıl olmalıdır?
AS, ömür uzunluğu devam eden bir hastalıktır. Kesin tedavisi yoktur ancak eldeki tedavi seçenekleri ve nizamlı egzersizlerle birçok hastada güzel bir ömür kalitesi sağlanır.
İlaç Tedavisi
Nonsteroid Antiinflamatuvar İlaçlar Nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ) Çeşitli kas iskelet sistemi hastalıklarında kullanılan kortizon olmayan anti-inflamatuvar ilaçlardır (indometazin, diklofenak, naproksen, etodolak, meloksikam vb). Halk arasında yaygın olarak ağrı kesici olarak bilinen bu ilaçlar yalnız ağrıyı ve tutukluğu gidermekle kalmaz, birebir vakitte romatizmal inflamasyonu (iltihabı) da baskılarlar; hastaların %60-70'inde epey tesirli olurlar. Bu ilaçlara karşı yanıtsızlık olduğu sonucuna varmadan evvel, en az 2 yahut 3 farklı NSAİ ilacı, en az 3-7 gün vadeyle ve tolere edilebilen anti-inflamatuvar dozda (yüksek dozda) kullanmak gerekir. Kıymetli bir gayrı husus da; yakınmalar devam ettiği sürece bu ilaçları kullanma gerekliliğidir. Bu mühlet illetin durumuna nazaran farklılıklar gösterebilmektedir. Öte yandan son yıllarda yapılan sonlu sayıdaki araştırmanın sonuçları, bu ilaçların marazın ilerleyişini yavaşlatabileceğine işaret etmektedir
Hastalık Modifiye Edici (2. Grup) İlaçlar
Periferik eklemlerde artriti(şişlik) olanlarda yahut faal dozda ve yerinde vadede NSAİİ tedavisine karşılık vermeyen omurga ve sakroiliyak eklem tutulumlu hastalarda ya da iltihaplı bağırsak marazı, sedef romatizması olanlarda; salazopirin ve haftalık düşük doz metotreksat üzere hastalık modifiye edici ilaçlar kullanılabilir.
Biyolojik Tedaviler:
Son vakitlerde tedaviye giren biyolojik ilaçlar içinde konum alan TNF blokerleri (adalimumab, etanersept, infliksimab, golimumab ve sekukinumab), AS tedavisinde son radde tesirli olan ilaçlardır. Biyolojik tedaviler hastalık aktivitesinin baskılanmasında, fonksiyonel durumun ve ömür kalitesinin güzelleştirilmesinde çok tesirli ilaçlardır. Faal dozda ve ehil vadede NSAİİ tedavisine cevap vermeyen AS'li hastalarda kullanılırlar. Periferik artriti olan hastalarda biyolojik tedavi öncesi çoklukla salazopirin ve metotreksat üzere ilaçlar denenir. Biyolojik ilaçların tasarrufu sırasında infeksiyonlara, mahsusen tüberküloza yatkınlık artabilir. Bu nedenle bu ilaçların, yalnızca gereken durumlarda ve dikkatli bir biçimde kullanılmaları gerekir. Biyolojik ilaçlarla tedavi öncesi akciğer grafisi çekilmesi ve tüberkülin deri testi yapılması gerekmektedir. Bu formda bedellendirilen ve gerektiğinde gözetici tedavi uygulanan hastalarda tüberküloz riskinden korunma sağlanmaktadır.
Ankilozan Spondilitte egzersiz tedavinin en değerli kesimlerinden biridir. Sistemli olarak yapıldığında hareket kısıtlılığının gelişmesini yavaşlatır ve postürün korunmasına yardım eder. NSAİİ'ler ağrıyı ve hareket kısıtlılığını azaltarak, günlük egzersizlerin daha rahat yapılmasını sağlar.
Bu illette cerrahinin tarafını şöyle açıklayabilirim; önemli seyirli AS'de, mahsusen kalça ve diz üzere büyük eklemlerde protez gerekebilir. Omurganın ileri seviyedeki öne gerçek eğilmelerinde, cerrahi düzeltme gerekebilir fakat riskli olması nedeniyle yalnızca kimi hastalarda uygulanabilmektedir.
Ağrılı bir hastalık umumiyetle öbür marazlarla karıştırılmaktadır. Hastaların birçoklarında birinci müracaat yakınması olan inflamatuvar bel ağrısının tanınması, AS tanısındaki en kıymetli ipucudur. Bel ağrısı, en sık doktora müracaat nedenlerinden biridir; sıklıkla birkaç gün içerisinde düzelebilen mekanik nedenlerden kaynaklanır. Ama birden fazla kere gereksiz alana çekilen bel MR'ları hastaların yanlışlıkla “bel fıtığı tanısı almalarına neden olmaktadır. Zira, bel fıtığı olmayan bireylerde çekilen bel MR'larının değerli bir kısmında bile bel fıtığı ile entegrasyonlu görünümler saptanabilmektedir. Bu yüzden yukarıda bahsettiğimiz özellikte yani; genç yaşta başlayan, 3 aydan uzun süren, sabahları daha berbatlaşan, sabahları tutukluk yapan bel ağrısı varsa bir Romatoloji eksperine muayene olmakta yarar var.
Hastalar ömür kalitelerini arttırmaları için, sistemli tabip denetimine giderek münâsib tedavinin alınması, egzersizleri aksatmadan sistemli yapılması ve son olarak sigara içilmemesini öneririz.
Ankilozan Spondilit Nedir?
Ankilozan spondilit (AS), çoğunlukla genç yaşlarda ortaya çıkan ve esas olarak omurgayı ve omurganın son kısmı ile leğen kemikleri arasında yan alan sakroiliyak eklemleri etkileyen inflamatuvar (iltihaplı) bir romatizmadır.
Görülme sıklığı çoklukla % 0.1-1.4 arasında değişir. Devletimizdeki her 1.000 bireyden 5'inde (%0.5 sıklıkta) AS olduğu iddia edilmektedir
AS'nin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Fakat illetin ortaya çıkışında genetiğin değerli rolü olduğuna inanılmaktadır. AS'li birden fazla hasta HLA-B27 olarak isimlendirilen bir yine sahiptir. AS'ye genetik olarak yatkın bireylerde çevresel bir faktörün tetikleyici tesiriyle bağışıklık sisteminin çok ölçüde çalışması ve vücudun kendisine zarar vermesi sonucunda hastalık ortaya çıkabilmektedir.
Marazın Belirtileri Nelerdir?
Bu illetin en kıymetli belirtisi inflamatuar karakterde bel ağrısıdır. Bu ağrının özellikleri şöyledir:
Kırk yaştan evvel başlaması,
Sinsi başlangıç göstermesi,
Üç ay yahut daha uzun sürmesi,
Dinlenmeyle, bilhassa gecenin 2. yarısında yahut sabaha karşı ortaya çıkması ve hareketle azalması,
Yarım saatten daha uzun süren sabah tutukluğunun/katılığının olması,
Nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ) olarak bilinen kortizon olmayan anti-inflamatuvar ilaçlara çok uygun karşılık vermesidir.
Ankilozan Spondilitin Vücutta Tesir Mekanizması
AS'de kas-iskelet sistemindeki belirtiler dışında;
Tekrarlayıcı ön üveit atakları (gözde kızarıklık ve ağrı),
Ağız içerisinde aftlar (ortası beyaz kenarı kızarık ufak yaralar),
Çeşitli deri bulguları (sedef, eritema nodosum),
İltihaplı bağırsak illeti (Crohn marazı yahut ülseratif kolit) nedeniyle uzun süren kanlı ishal ve karın ağrısı gelişebilir.
Çok nadiren aort (en büyük atardamar) kapağında inflamasyon ve aort yetmezliği ve kalpte iletim bozuklukları ortaya çıkabilir.
Merhum Mete Işıkara’nın da illeti olarak bildiğimiz bu illette tedavi yaklaşımı nasıl olmalıdır?
AS, ömür uzunluğu devam eden bir hastalıktır. Kesin tedavisi yoktur ancak eldeki tedavi seçenekleri ve nizamlı egzersizlerle birçok hastada güzel bir ömür kalitesi sağlanır.
İlaç Tedavisi
Nonsteroid Antiinflamatuvar İlaçlar Nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ) Çeşitli kas iskelet sistemi hastalıklarında kullanılan kortizon olmayan anti-inflamatuvar ilaçlardır (indometazin, diklofenak, naproksen, etodolak, meloksikam vb). Halk arasında yaygın olarak ağrı kesici olarak bilinen bu ilaçlar yalnız ağrıyı ve tutukluğu gidermekle kalmaz, birebir vakitte romatizmal inflamasyonu (iltihabı) da baskılarlar; hastaların %60-70'inde epey tesirli olurlar. Bu ilaçlara karşı yanıtsızlık olduğu sonucuna varmadan evvel, en az 2 yahut 3 farklı NSAİ ilacı, en az 3-7 gün vadeyle ve tolere edilebilen anti-inflamatuvar dozda (yüksek dozda) kullanmak gerekir. Kıymetli bir gayrı husus da; yakınmalar devam ettiği sürece bu ilaçları kullanma gerekliliğidir. Bu mühlet illetin durumuna nazaran farklılıklar gösterebilmektedir. Öte yandan son yıllarda yapılan sonlu sayıdaki araştırmanın sonuçları, bu ilaçların marazın ilerleyişini yavaşlatabileceğine işaret etmektedir
Hastalık Modifiye Edici (2. Grup) İlaçlar
Periferik eklemlerde artriti(şişlik) olanlarda yahut faal dozda ve yerinde vadede NSAİİ tedavisine karşılık vermeyen omurga ve sakroiliyak eklem tutulumlu hastalarda ya da iltihaplı bağırsak marazı, sedef romatizması olanlarda; salazopirin ve haftalık düşük doz metotreksat üzere hastalık modifiye edici ilaçlar kullanılabilir.
Biyolojik Tedaviler:
Son vakitlerde tedaviye giren biyolojik ilaçlar içinde konum alan TNF blokerleri (adalimumab, etanersept, infliksimab, golimumab ve sekukinumab), AS tedavisinde son radde tesirli olan ilaçlardır. Biyolojik tedaviler hastalık aktivitesinin baskılanmasında, fonksiyonel durumun ve ömür kalitesinin güzelleştirilmesinde çok tesirli ilaçlardır. Faal dozda ve ehil vadede NSAİİ tedavisine cevap vermeyen AS'li hastalarda kullanılırlar. Periferik artriti olan hastalarda biyolojik tedavi öncesi çoklukla salazopirin ve metotreksat üzere ilaçlar denenir. Biyolojik ilaçların tasarrufu sırasında infeksiyonlara, mahsusen tüberküloza yatkınlık artabilir. Bu nedenle bu ilaçların, yalnızca gereken durumlarda ve dikkatli bir biçimde kullanılmaları gerekir. Biyolojik ilaçlarla tedavi öncesi akciğer grafisi çekilmesi ve tüberkülin deri testi yapılması gerekmektedir. Bu formda bedellendirilen ve gerektiğinde gözetici tedavi uygulanan hastalarda tüberküloz riskinden korunma sağlanmaktadır.
Ankilozan Spondilitte egzersiz tedavinin en değerli kesimlerinden biridir. Sistemli olarak yapıldığında hareket kısıtlılığının gelişmesini yavaşlatır ve postürün korunmasına yardım eder. NSAİİ'ler ağrıyı ve hareket kısıtlılığını azaltarak, günlük egzersizlerin daha rahat yapılmasını sağlar.
Bu illette cerrahinin tarafını şöyle açıklayabilirim; önemli seyirli AS'de, mahsusen kalça ve diz üzere büyük eklemlerde protez gerekebilir. Omurganın ileri seviyedeki öne gerçek eğilmelerinde, cerrahi düzeltme gerekebilir fakat riskli olması nedeniyle yalnızca kimi hastalarda uygulanabilmektedir.
Ağrılı bir hastalık umumiyetle öbür marazlarla karıştırılmaktadır. Hastaların birçoklarında birinci müracaat yakınması olan inflamatuvar bel ağrısının tanınması, AS tanısındaki en kıymetli ipucudur. Bel ağrısı, en sık doktora müracaat nedenlerinden biridir; sıklıkla birkaç gün içerisinde düzelebilen mekanik nedenlerden kaynaklanır. Ama birden fazla kere gereksiz alana çekilen bel MR'ları hastaların yanlışlıkla “bel fıtığı tanısı almalarına neden olmaktadır. Zira, bel fıtığı olmayan bireylerde çekilen bel MR'larının değerli bir kısmında bile bel fıtığı ile entegrasyonlu görünümler saptanabilmektedir. Bu yüzden yukarıda bahsettiğimiz özellikte yani; genç yaşta başlayan, 3 aydan uzun süren, sabahları daha berbatlaşan, sabahları tutukluk yapan bel ağrısı varsa bir Romatoloji eksperine muayene olmakta yarar var.
Hastalar ömür kalitelerini arttırmaları için, sistemli tabip denetimine giderek münâsib tedavinin alınması, egzersizleri aksatmadan sistemli yapılması ve son olarak sigara içilmemesini öneririz.
