Anıtkabir'in Yeri Nasıl Seçildi?

Atatürk
Mustafa Kemal Atatürk
Anıtkabir
Anıtkabir tarihi
Anıtkabir yeri
Anıtkabirin yeri nasıl seçildi
Anıtkabirin yer seçimi


Mustafa Kemal Atatürk'ün yattığı Anıkabir'in yerinin nasıl seçildiği,kimin seçtiği

ANITKABİR'İN YERİ NASIL SEÇİLDİ?

Anıtkabir'in Yeri Nasıl Seçildi?
Atatürk ölünce, ululuğuna yakışır bir anıtmezar yaptırılması düşüncesi, tüm ulusumuzun müşterek bir ricası olarak ortaya çıktı Atatürk, ölmeden önce, kendisi için bir kabir yaptırmamıştır Halbuki, bu gelenek bizde fazla yaygındı

Atatürk isteseydi, kendisi için büyük, gösterişli bir anıtmezar yaptırabilirdi Bunun için tatmin edici geliri vardı Lakin o, ölmeden önce bütün malını, mülkünü, parasını ulusuna bağışladı Atatürk bir başkanın, bir devlet adamının zorlamalarla büyük olamayacağına, saygı göremeyeceğine inanıyordu Ona tarafından bir lider, yurduna ve ulusuna büyük hizmetler etmiş ise, ulusu onu unutmazdı Atatürk yurdunu düşmanlardan kurtarmış, ulusunu modern uluslar aralarında saygın bir seviyeye çıkaran bir fazla inkılaplar yapmıştır Türk ulusu dünyanın en vefalı ulusu idi O, büyük kurtarıcısını unutmayacaktı Cet, kendisine mazar yaptırmadığı gibi, gömüleceği yer içinde vasiyette bulunmamıştı

1923 yılında, bir akşam yemeğinde, eski Mısırlıların mumya yapmaları konuşulurken laf, Atatürk'ün mumlayanması ihtimaline gelmişti Atatürk: Elbet birgün öleceğim, beni Çankaya'ya gömer, hatıramı yaşatırsınız demiş, birazcık sonradan da:
Beni milletim nereye isterse oraya gömsün Ama benim hatıralarımın yaşayacağı yer, Çankaya olacaktır diye eklemişti

Yine bir akşam, sofrada, Atanın ölümlü oluşu söz konusu olmuş, gömüleceği yer üstünde durulmuştu Atatürkün arkadaşlarından biri, Millet Meydanından İstasyona giden yol üstünde, dört yolun kavşağındaki dairesel yerin kabir için fazla uygun olduğunu ileri sürmüştü Soy:
İyi ve topluluk bir yer Ama ben böyle bir yeri milletime vasiyet edemem demişti

O akşam sofrada bulunanlardan Recep Peker, Atatürkün yurdumuzun sınır boylarından getirilecek topraklar içine yatırılmasını ileri sürmüştü Atatürk, Recep Pekerin bu düşüncesinden fazla duygulanmış ve Bayan Âfete :
Bunu Unutma! demişti

Bu hatıralardan anlaşılıyor ancak, Atatürk gömüleceği yer konusunda belirlenmiş bir zihin ileri sürmemiş, bir vasiyet yapmamıştı Atatürke yakınlıkları tanıdık yazarlar da bu konuda bir şey yazmamış, söylememişlerdi Atatürk, Çankayayı çok severdi Konuşmaları esnasında hatıralarının Çankayada yaşayacağını söylemişti Dahası yıllardan beri Atatürk ile birlikte bulunan Sayın Prof Âfet İnan, Atatürkün Beni milletim nereye isterse oraya gömsün dediğini açıklamakta idi Büyük önderin gömüleceği yeri milleti seçmeliydi

ÖZEL BİR KURUL

Atatürke yüce kişiliği ile oranlı bir anıtmezar yaptırılması düşüncesi, ulusun ortaklaşa bir isteği olarak ortaya çıktığı sırada hükümet bu konuda özel bir komite kurdu

ATATÜRKÜN YATTIĞI YER TÜRK ULUSUNUN KALBİDİR

Atatürk için büyük bir anıtmezar yaptırılmasına karar verildikten sonra birincil meslek, bu anıtın yerinin seçilmesi idi Bunun için komite, yerli ve yabancı ünlü şahısların, özel ve tüzel kurumların düşncelerini sordu giderken, o sıralarda yurdumuzda çalışan ve Ankaranın ilk bayındırlık projesini yapan ünlü şehircilik uzmanı Prof Jansene, yeni Büyük Ahali Meclinin mimarı Prof Holzmeistere, Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi mimarı Prof Tauta ve Güzel Sanatlar Akademisinde Prof Bellinge de başvuruldu

Atatürk Anıtkabir'i için şu yerler ileri sürülüyordu:

Çankaya

Etnografya Müzesi

Büyük Ahali Meclisinin arkasındaki tepe (Kabatepe)

Ankara kalesi

Bakanlıklar (Milli Eğitim Bakanlığı için ayrılan arsa)
Eski Ziraat Mektebi

Gençlik Parkı

Altındağ (Hıdırlıktepe)

Gazi Orman Çiftliği

Atatürkün yatırılacağı yerin seçilmesi basında, aydınlar ve hatta ahali aralarında derin alaka uyandırmıştı Büyük kurtarıcı için en uygun yerin seçilmesi ve onun büyüklüğü ile oranlı bir anıtın ortaya konulması isteniyordu

GAZİ ORMAN ÇİFTLİĞİ

Anıtkabir için Gazi Orman Çiftliğini ileri sürenler, en çok bu yerin yeşilliğini, gezi yeri oluşunu ve Atatürkün, kendisi kadar kurulan bölgeye gömülürse, yaşadığı zamana ait anılarının içinde mutlu olacağını savunuyorlardı

Buna karşısında olanların düşünceleri şöyleydi:

Gazi Orman Çiftliği, gazinoları, bahçeleri ve türlü davet yerleri ile, Ankara halkının asıl bir gezi yeri olmuştu Atatürkü buraya gömmek, burada kaynayan neşelendirici hayatı söndürebilirdi Fiilen bir yaşam kaynağı olan ve ölmüş sayılan bir ulusu canlandıran Atatürkün ölüsü, daha gürültüsüz bir yere yatırılmalıydı Çünkü Cet, Orman Çiftliğini bir kabristan yok, bir dinlenme ve ağırlama yeri olarak yaptırmıştı

ALTINDAĞ

Altındağ gerçekten bu bölgenin en yüksek tepesidir Tepe, şehrin her yerinden ve fazla uzaklardan görünmesi bakımından bir abide yapmaya elverişlidir Fakat Altındağ, çok dik bir tepedir Bu dik yamaçlara halkın çıkması zordur diğer taraftan Atatürk gibi bir büyük devlet adamının şehrin ortasındaki bir tepeye gömülmesi, gelenek dışıdır Bu mahsurlardan ötürü, Altındağ teklifi pozitif şeref görmemiştir

ZİRAAT MEKTEBİ

Buraya yapılacak anıt¬, ne dek büyük olursa olsun, tepeler arasında istenilen gösteriş, ululuk sağlanamayacaktı bir de, Atatürkün Ankaraya gelişi bir açılış sayılsa bile, ölümü, bir son değildi Çünkü Atatürk, yeni Türkiyeyi ölmez değerler, görüşler üzerine kurmuştu Ölen, Atatürkün yalnızca fani vücudu idi Onun ortaya koyduğu ilkeler, ölümsüzdü bundan başka, Ziraat Mektebinin bulunduğu yer, şehre uzaktı Bundan ötürü, Anıtkabirin burada yapılması yerinde görülmedi

KABATEPE

Anıtkabir için, yeni Büyük Ahali Meclisinin arkasındaki Kabatepe de teklif edilmişti Burayı ileri sürenlerin başında Büyük Halk Müziği Meclisini yapan meşhur mimar Prof Holzmeister vardı Bu meşhur mimar, Atatürkün sağlığında Çankaya Köşkünü yapan sanatçılardan biriydi Lakin Kabatepe, komisyonda tutulmadı

BAKANLIKLAR

O zamanlar, şimdiki Ulusal Eğitim Bakanlığının bulunduğu arsa boştu Kurul Anıtkabirin bu arsaya kurulması da önerge edildi Lakin bu yer, şehrin ortasında ve jurnal hayatın en işlek bir alanı olduğu için yerinde görülmedi

ANKARA KALESİ

Ankara Kalesi, bu bölgenin yüksek yerlerinden biridir Burada yapılacak anıt, fazla uzaklardan görülebilir Kale, başkentin sembolüdür Kurtuluş Savaşında Ankara Kalesi, ahali türkülerine bile girmiştir üstelik, kale, şehrin tarih bakımından ünlü bir anıtıdır Atatürkü bu tarih hazinesine yatırmak, ulu kişiliğine fazla uygun düşer

Türk Ulusunun kurtarıcısı ve Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu olan Atatürk, yeni bir çağ açmış olan bir başkandır O, türk ulusunun geçmişinden fazla geleceğini temsil eder Onun koyduğu ilkeler, gelecekte daha mutlu olmamız için yapacağımız işlerde bize ışık tutar Bundan ötürü Atatürkü görevini tamamlamış tarihi, eski bir anıtın içine gömmek dürüst değildir O, kimsesiz bir değerdir Diğer bir tarihi desteğe ihtiyacı yoktur

Anıtkabir Komisyonu, birçok bilim adamlarının ileri sürdükleri bu düşünceleri uygun buldu Bundan ötürü Anıtkabirin Ankara Kalesinde yapılmasından vazgeçildi

ÇANKAYA

Atatürk, uzun yıllar Çankayada oturmuştur Çankaya, onun anıları ile doludur Soy, Çankayayı fazla severdi O, benim hatıralarımın yaşayacağı yer Çankayadırdemiştir Bu sözler bir vasiyet sayılmalıdır Türk Ulusunun Kurtuluş Savaşı ve Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşu ve daha sonraki intılaplarımızın plan ve programları burada hazırlanmıştır Anıtkabir Çankayada yapılmalı; Atanın anıları canlı tutulmalıdır

Bu teklifi, birçok us adamları ve giderken çoğu yazarlar destekliyorlardı Anıtkabirin Çankayada yapılmasına karar verilmek üzereydi

BÜYÜK KOMITE

Anıtkabirin kurulacağı yerin kesinkes tespiti için Büyük Insanlar Meclisinde 17 karakter bir üst komite kuruldu Başbakanlıktaki komisyona, bu konuda gelen teklifler, dosyalar halinde düzenlenmiş, Büyük Ahali Meclisine gönderilmişti Komisyon üyeleri, dosyaları incelemişlerdi Anıtkabirin ya Çankayada veya Etnografya Müzesinin bulunduğu yerde kurulmasına karar verilmek üzereydi Toplantıda Kurul Başkanı Teklif edilen yerleri incelediniz Aza arkadaşlar başka yerler de arayabilirler dedi

Anıtkabir Komisyonu üyelerinden Mithat Aydınlatılmış, ileri sürülen yerlerin hiçbirini yerinde bulmuyordu Ertesi gün Ankaranın birçok yerlerini bu amaçla gezdi, inceledi


RASATTEPENİN BULUNUŞU

Açık Fikirli Milletvekili olan Yüksek Mühendis Mithat Açık Fikirli, otomobili ile çıkamadığı yerlere yayan tırmanıyordu Etliki,Keçiöreni, Cebeciyi, Altındaği gezdi En son, o zamanlar üstünde birkaç minik inşa bulunan Rasattepeye çıktı Bu yokuş, şehrin ortasındaydı Çevresi boştu Burada yapılacak Anıtkabir, çok uzaklardan görülebilirdi

Mithat Okumuş, Komisyonun son toplantısında, Anıtkabir yeri olarak Rasattepeyi ileri sürdü Tepenin özelliklerini anlattı Lakin daha önce Çankaya üstünde zihin birliğine varmış olan üyeler, kararlarından dönmüyorlardı

Aynı gün yapılan ikinci toplantıda, çoğu üyeler söz aldılar En son Süreyya Özgeevren söz aldı Rasattepenin Anıtkabir için çok kullanışlı özelliklerini anlattı ve sözlerini şöyle bağladı:

Rasattepenin bunlardan diğer bir özelliği daha vardır ki, gerçek dışı genişçe olan her kişiyi derin bir şekilde ilgilendirir sanırım Rasattepe, bugünkü ve yarınki Ankaranın genel görünüşüne tarafından, bir ucu Dikmende, öteki ucu Etlikte olan bir hilal (yarımay)in bütün ortasında, bir yıldız gibidir Ankara, hilalin gövdesidir Anıtkabirin burada yapılması kabul edilirse, şöyle bir durum ortaya çıkacaktır: Türkiyenin başkenti olan Ankara şehri, kollarını açmış Atatürkü kucaklamış olacaktır Atatürkü böylece bayrağımızdaki yarımayın (hilal) yıldızının ortasına yatırmış olacağız Atatürk, bayrağımızla sembolik olarak birleşmiş olacaktır! Ben bu açıklamayı, birçok kültürlü kişilere ve sırası gelmişken Hüseyin Cahit Yalçıa da yaptım Bu büyük zihin adamı Atatürkün yatacağı yerin böyle açıklanmasında, gelecek nesilleri teşvik etmek bakımından büyük faydalar vardır Buyurmuştur Atatürk Anıtkabiri için Rasattepeye oy verecek olanlar, Atatürke olan minnet borçlarını ödeme yolunu tutmuş olurlar!

Süreyya Özgeevrenden sonradan İçel Milletvekili Belirlenmiş İnankur laf aldı ve bir anısını anlattı Kesin İnankur, eski bir öğretmendi Atatürk, onu fazla severdi Soy fazla kez onu yanında alır, şehri birlikte gezerlerdi Yine bir gezide yolları Rasattepeye düşmüştü Atatürk, şehrin buradan seyrettikten sonra Emin İnankura dönmüş ve:
Bu tepecik ne güzel bir abide yeri demişti

Belirli İnankurun ve Süreyya Özgeevrenin bu açıklamalarından sonradan, Rasattepeyi beğenenler çoğunluğu sağladılar Anıtkabirin Rasattepede yapılması, büyük genelde kararlaştırıldı Karar, hükümete bildirildi Rasattepe 1561939da bedeli ödenerek kamulaştırıldı *