Ali Kuşçu Yaşadığı Coğrafya

Ali Kuşçu
Ali Kuşçu hakkında
Ali Kuşçu yaşadığı yer

15 yüzyılda yaşayan olan kayda değer bir gökbilim ve matematik bilginidir Babası Timur'un (13691405) torunu olan Uluğ Bey'in (13941449) doğancıbaşısı idi Kuşçulakabı buradan gelmektedir

Ali Kuşçu, Semerkand'da doğmuş ve burada yetişmiştir Burada bulunduğu sıralarda, Uluğ Bey de dahil olmak üzere, Kadızâdei Rûmi (13371420) ve Gıyâsüddin Cemşid elKâşi (?1429) gibi dönemin önemli bilim adamlarından matematik ve gökbilim dersleri almıştır

Ali Kuşçu bir ara, öğrenimini tamamlamak amacı ile, Uluğ Bey'den habersiz Kirman'a gitmiş ve orada yazdığı Hall elEşkâl elKamer adlı risalesi ile geri dönmüştür Dönüşünde risaleyi Uluğ Bey'e armağan etmiş ve Ali Kuşçu'nun kendisinden müsade almadan Kirman'a gitmesine kızan Uluğ Bey, risaleyi okuduktan sonra onu takdir etmiştir

Ali Kuşçu, Semerkand'a dönüşünden daha sonra, Semerkand Gözlemevi'nin müdürü olan Kadızâdei Rûmi'nin ölümü üzerine gözlemevinin başına geçmiş ve Uluğ Bey Zici'nin tamamlanmasına tezgâhtar olmuştur Oysa, Uluğ Bey'in ölümü üzerine Ali Kuşçu Semerkand'dan ayrılmış ve Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın yanına gitmiştir daha sonra Uzun Hasan göre, Osmanlılar ile Akkoyunlular aralarında barışı karşılamak amacı ile Fatih'e elçi olarak gönderilmiştir

Bir kültür merkezi oluşturmanın şartlarından birinin de bilim adamlarını biraraya toplamak olduğunu haberdar olan Fatih, Ali Kuşçu'ya İstanbul'da kalmasını ve medresede ders vermesini önerge eder Ali Kuşçu, bunun üstüne, Tebriz'e dönerek elçilik görevini tamamlar ve her tarafta İstanbul'a geri döner İstanbul'a dönüşünde Ali Kuşçu, Fatih tarafından görevlendirilen bir heyet kadar sınırda karşılanır Kendisi için ayrıca karşılama töreni yapılır Ali Kuşçu'yu karşılayanlar aralarında, zamanın ulemâsı İstanbul kadısı Hocazâde Müslihü'dDin Mustafa ve diğer bilim adamları da vardır

İstanbul'a gelen Ali Kuşçu'ya 200 altın ücret bağlanır ve Ayasofya'ya müderris olarak atanır Ali Kuşçu, burada Fatih Külliyesi'nin programlarını hazırlamış, astronomi ve matematik dersleri vermiştir

Hem İstanbul'un enlem ve boylamını ölçmüş ve çeşitli Güneş saatleri de yapmıştır Ali Kuşçu'nun medreselerde matematik derslerinin okutulmasında önemli rolü olmuştur Verdiği dersler doğaüstü istek görmüş ve manâlı bilim adamları tarafında da izlenmiştir Ayrıca dönemin matematikçilerinden Sinan Paşa da öğrencilerinden Molla Lütfi aracılığı ile Ali Kuşçu'nun derslerini peşine düşüp takip etmiştir Nitekim etkisi 16 yüzyılda ürünlerini verecektir

Ali Kuşçu'nun gökbilim ve matematik alanında yazmış olduğu iki kayda değer eseri vardır Bunlardan birisi, Otlukbeli Savaşı sırasında bitirilip zaferden sonradan Fatih'e sunulduğu için Fethiyeadı verilen astronomi kitabıdır Eser üç bölümden oluşmaktadır Birinci bölümde gezegenlerin küreleri ele alınmakta ve gezegenlerin hareketlerinden bahsedilmektedir İkinci birim Yer'in şekli ve yedi iklim üzerinedir Son bölümde ise Ali Kuşçu, Yer'e ilişkin ölçüleri ve gezegenlerin uzaklıklarını vermektedir

Döneminde hayli etkin olmuş olan bu astronomi eseri ufak bir elkitabı niteliğindedir ve yeni bulgular ortaya koymaktan çok, medreselerde gökbilim öğretimi için yazılmıştır Ali Kuşçu'nun diğer kayda değer eseri ise, Fatih'in namına atfen Muhammediye adını verdiği matematik kitabıdır *