Akılcı İlaç Kullanımı

Rasyonel Hap Kullanımı akla yatkın ilaç kullanımı prosedürü Mantıklı Ilaç Kullanımı Ilaç zorunlu bir tüketim maddesidir Öteki tüketim maddelerinden ayrı olarak, hatalı kullanımı halinde insan hayatına mal olabilecek alt etkiler gösterebilir Hem gelişmekte olan ülkeler için zorunlu bir ithal üründür Bu derlemede bilhassa hesaplı bir darboğazda olan ülkemizde, ilaçların daha akla yatkın bir biçimde kullanılmasıyla ilgili bir şart değerlendirmesi yapılmış ve bazı öneriler ileri sürülmüştür Dünya Sağlık Durumu Örgütü ilacı fizyolojik sistemleri veya patolojik durumları alanın yararı için başkalaştırmak ya da analiz etmek amacıyla kullanılan ya da kullanılması öngörülen bir madde veya mahsulolarak tanımlar Farmakolojik açıdan hap hastalıkların tedavisi, önlenmesi (profilaksi), tanısı ve daha kısıtlı olarak da öteki tıbbi amaçlar için (gebeliğin önlenmesi gibi) kullanılır Günümüzde ilaçların en önemli kullanım arabulucu hastalıkların tedavisidir Tüm ilaçların istenen etkileri yanında beğenilmeyen etkileri de söz konusudur Bunlara emrindeki etkiler denir Öyleyse ilaç kullanımında sağlanacak fayda yanında potansiyel bir zararlı etki de beklenmelidir Yani bir yararı hasar oranı laf konusudur Bu görecelidir Kanserli bir hastada, çare sağlanamazsa hasta öleceği için yararı hasar hesabı yaparken bazı toksik etkilere göz yumulabilir Ama nezle, migren, dermatit gibi sevecen olaylarda zararlı tesir oranı minik bile olsa iyi hesaplanmalıdır ilacı önermeye, süredoz süresini saptamaya tek yetkili olan hekimdir 1 Jenerik olarak verilecek ilacın saptanması Günümüzde bir hap patlaması da diyebileceğimiz hızlı bir şekilde piyasaya yeni ilaçların girmesi laf konusudur Bu gerçekte bir data patlaması olduğunu işaret eder Her geçen gün yeni tedavi rejimleri ve yeni çoğu ilaç çıkmaktadır Farmakoloji önceden düşünüldüğü gibi belleğe dayanan ezberci niteliğini yitirmiştir Bundan Böyle akla yatkın düşünerek, rehber ve kitaba bakılarak hap yazmanın gerektiği bir aşamaya gelinmiştir Doktorlar herhangi bir seçimde birçok önemli etmen göz önüne alırlar ve olay sonunda bireyselleştirilmek zorunda kalınır Yani Tıpta hastalık değil hasta vardırkuralı tedavide de ön plana çıkar Çünkü hastanın yaşı, ağırlığı, hastalığa ast karaciğer ve böbrek gibi organlarının yeteneklerinde oluşan değişmeler, ilaca toleransı, hatta genetik yapısı ve cinsiyeti süredoz süresini hesaplarken göz ardı edilmemelidir 2 Jenerik adına karar verilen ilacın piyasa isminin saptanması Hekim burada da önemli bir propogandist baskısına maruz kalır Hatta siyasi (tanıdık olmayan ilaç firmalarının ilaçlarına hayır) ya da hesaplı olarak (büyük firmaların ilaçları daha güvenli olur gibi) bazı önyargılar seçimi etkiler Muhakkak bir vakit sonradan doktor kendine kadar bir tercihler rehberi oluşturur Reçetede kullandığı hap çeşidi zamanla kalıplaşır Hatta alışılmışlık haline gelen ilacını değiştirmemekte ısrar eder Özellikle ülkemizde muayenehane hekimliğinde, hekimin hastanın hastalığını fazla bir laboratuar istemine gitmeden hatta yürüyüşündenanlaması gereksinimi ve reçete yazarken herhangi bir kaynağa bakmasının hasta ve yakınlarının gözünde şöhretini zedelemesi fikri, olayın tamamen ezbere bir şekil almasını gerektirmektedir Hasta reçetesiyle birlikte eczaneye geldiğinde bir diğer sorunlar zinciriyle karşısında karşıya kalmaktadır Reçete doğrusu eczacıya hitap eden teknik bir yazıdır Eczacıya hekimin kararını iletir Günümüzde ilaçların pek çoğu özel ve bölünemez ambalaj içinde mühtahzarhalinde satışa sunulduğu için eczacının geçmişteki reçete yapımındaki rolü ortadan kalkmıştır Eczacı bir çeşit dağıtıcı rolüyle karşı karşıya kalmıştır Pratik Olarak yaşanan bu hatalı tutum çoğu soruna yol açmaktadır Fakat eczacı hekimin reçetesini inceleyip, herhangi bir yanlışlığı alıkoymak ve hastaya ilacın dürüst kullanımı, çıkabilecek mümkün sorunlar ve nasıl saklanacağını anlatmakla yükümlüdür Fakat günümüzde hekimin, eczacıya hitap ederek gönderdiği bu teknik mektup çoğunlukla sahibini bulamamaktadır Keza ülkemizde sosyal güvenlik şemsiyesi altında olmayan insanların büyük bir kısmı birinci basamak çare hizmetini doktora gitmeden eczanelerde çözmeye yönelmektedir Zaten ülkemizde antibiyotikler, kortikosteroidler vb birçok kullanımı nitelik gösteren hap grubu reçetesiz olarak eczaneden satın alınabilmektedir Eczacının buna bir kontrol ve data birikimi desteği vermesi sağlanmalıdır Hasta ilacı aldıktan sonradan genelde evinde bir prospektüs okuyabilme savaşımına başlamaktadır Çünkü ülkemizde prospektüslerde ayrıca profesyonel sağlık durumu elemanına hem de halka hitap eden bilgiler girift bir sırada yazıldığından hasta büyük bir sıkıntıya düşmektedir Ayrıca ülkemizde hasta uyuncunu (ilaç kullanım davranışını) konu alan iki araştırmanın sonuçlarına göre; 1 Ankara Etimesgut Sağlık Ocağında, hekimlerin çocuk hastalara yazdıkları reçetelerin, anneler tarafından ne ölçüde anlaşıldığı incelenmiş, sonuçta; a) Poliklinikten çıktıktan daha sonra annelerin % 733'ünün ilaçların nasıl kullanılacağını anlamadıklar, b) % 115'inin ilacı satın almadıkları, c) ilaçları alanların sadece % 585'inin istenilen biçimde ilacı kullandığı saptanmıştır 2 Ankara Askeri Mevki Hastanesi polikliniklerinde erişkin hastalar üzerinde sistemik antibiyotik reçetesi verilen hastaların değerlendirmeye alınan 1 01'inin % 95'i bu tedaviyi gereği gibi uygulamamıştır Hastaların bildirdikleri başlıca uyumsuzluk nedeni kendini iyi hissedince ilacı kesmesi olmuştur Ayrıca uyunçsuz hastaların diğerlerinden ayırd edilebilmelerinde karakteristik bir nitelik saptanamamıştır Tüm hastaların peşinen potansiyel hatalı hap kullanacağı düşünülebilir HASTALARA ILAÇ KULLANIMINDA ÖNERiLER 1 ilacı içten yoldan, doğru vakit aralıklarında, içten dozda ve belirtilen zaman boyunca kesintisiz almalıdır id 2 Kendini iyi hissettiğinde ilacı kendiliğinden kesmemelidir 3 ilaçtan fayda görmüyorsa durumu doktora bildirmelidir 4 ilacın kullanımıyla ilgili kuşkusu varsa doktoruna ya da eczacısına sormalıdır 5 Dalgınlıkla ilacı unutabileceğini düşünüp bir takım hatırIatıcı düzenlemeler yapmalıdır 6 Komşusuna iyi gelen bir ilacın kendisine zarar vere bileceğini unutmamalıdır 7 Evlerde senelerdir duran bazı ilaçların aktivitelerini kaybetmiş olabileceğini hatta toksik bir takım sorunlar oluşturabileceklerini göz ardı etmemelidir