Akılcı İlaç Kullanımı Nedir?

İlaç Nedir, İlaçlar Nasıl Kullanılmalıdır?
İlaç; hastalıkların teşhis ve tedavisi amacıyla, vücutta istenilen bir etkiyi ortaya çıkarmak için kullanılan bitkisel, kimyasal ve biyolojik maddelerdir
İlaçların vücuda etkileri, birçok faktörden etkilenir İlaçların etkileri; yaşa, cinsiyete, kullanım dozuna, uygulanma şekline, gün içinde alındığı saate, ilacı aç veya tokken almaya, birlikte alınan besinlere ve kullanılan diğer ilaçlara, beraberinde alkol alımına göre değişir Bu faktörler göz önüne alınmadığında, yani ilaç uygun şekilde kullanılmadığında istenilen etki elde edilemeyeceği gibi, istenmeyen etkiler (yan etkiler) de ortaya çıkabilmektedir Bu açıdan, ilaçların doktorların önerdiği şekilde kullanımı uygundur ve gereklidir İstenmeyen etkiler ortaya çıkması durumunda tekrar doktora başvurulması gerekir
Yanlış İlaç Kullanım Örnekleri
Bu konuda sayısız örnek verilebilir En temel yanlış, ilacın doktor tarafından önerildiği şekilde kullanılmamasıdır Örneğin ağızdan alınması gereken bir ilaç düşünelim: çiğneyerek, direk yutarak veya ağızda eriterek üç farklı şekilde kullanılabilir Ancak üçünde de farklı bir sonuç ortaya çıkar Eğer hastanın ilacı ağızda eriterek kullanılması gerekiyorsa, o ilaç vücuda ağız mukozasından emiliyordur Bu ilaç yanlış şekilde kullanılıp yutulursa mideden emilemez ve vücuda hiç alınamamış olur Aynı şekilde, ilacın günlük kullanım dozu, aç veya tokken alımı, ne kadar süreyle kullanılacağı gibi kurallara da harfiyen uyulması gerekir
Bir diğer husus, hastalık durumuna ilaç kullanım gerekliliği ve eğer gerekiyorsa doğru ilaç seçimidir Örneğin üst solunum yolu enfeksiyonları olan grip, nezle ve soğuk algınlığı durumlarında hastalık etkeni çoğu zaman virüslerdir Bu durumda doktor gerekli görmedikçe antibiyotik kulanımı gereksiz ve yanlıştır Tedavide istirahat ve bol sıvı alımı yeterli olacaktır
Yine gereksiz vitamin takviyeleri, piyasadaki bitkisel içerikli ürünlerin bilinçsizce kullanımı, ağrı kesicilerin suistimal edilmesi de yanlış ilaç kullanım örnekleridir
Ayrıca doktor olmayan kişilerce önerilen ilaçların doktora danışılmadan kullanımı da çok tehlikeli ve yanlıştır Çünkü bir ilacın insanlarda ortaya çıkarabileceği farklı etkileri, doktor olmayan bir kişi öngöremez
Akılcı İlaç Kullanımı Nedir?
Akılcı ilaç kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır Tanım olarak, kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacı, uygun süre ve dozda düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmelerini ifade eder Akılcı ilaç kullanım ilkeleri; etkililik, güvenlilik, uygunluk ve maliyettir
Etkinlik: Reçete edilmesi düşünülen ilaç, söz konusu endikasyonda (ilacın kullanılmasını gerektiren durum) istenilen etkileri gösterebilecek mi? “İlaç istenilen etkileri gösterebilmelidir
Güvenlilik: Öngörülen tedavi süresince, özellikle kronik kullanımda, kullanılması düşünülen ilacın yan etkileri nelerdir? “Hastanın alacağı riskler kabul edilebilir olmalıdır
Uygunluk: Reçete edilmesi düşünülen ilacın kontrendikasyonları (kullanılmaması gereken durumlar) nelerdir, hamilelerde kullanılabilir mi? İlacın veriliş yolu hasta için uygun mudur? “İlaç kolayca kullanılabilir formda olmalıdır
Tedavi Maliyeti: İlacın hastaya günlük toplam maliyeti nedir? Tedavi etmemenin iş gücü kaybı gibi durumlar nedeniyle hastaya ve topluma maddi açıdan etkisi ne olur? Komplikasyonlar ortaya çıkarsa maliyeti nasıl etkiler? “Tedavinin maliyeti düşük olmalıdır
Uygun Olmayan İlaç Kullanımının Etkileri
İlaçların etkinliği azalabilir, tedavi süresinin uzaması zaman kaybına neden olur Tedavi başarısının azalması, hastaların tedaviye olan güvenini olumsuz etkiler Yan etkilerin görülme sıklığı ve şiddeti artabilir Bilinçsiz antibiyotik kullanımları sonucu bakteriyel direnç gelişimi görülebilir İlaç zehirlenmeleri meydana gelebilir, bazı ilaçların bağımlılık yapması söz konusu olabilir Kaynakların gereksiz kullanımı nedeniyle maddi zarar ortaya çıkar
Sonuç olarak, bize yararlı olması için kullandığımız ilaçlar, akılcı(uygun) olmayan şekilde kullanıldığında yararlı olmamakla birlikte zararlı da olabilmektedir Bu konuda doktorlara, eczacılara ve ilaç kullanıcıları olarak hepimize görev düşmektedir
Kaynakça:
veahsaglikgovtr
Tıbbi Kaynaklar