Akarsuyun Ozellikleri

Akarsuyun Ozellikleri nedir
Akarsu Ozellikleri
Akarsu Ozellikleri nelerdir


Akarsuyun Ozellikleri

Kaynak suları, yağışlar, kar ya da buz erimeleri ile oluşan ve bir yatak boyunca akan sulara akarsu denir Akarsular kucukten buyuğe doğru dere, cay, oz, ırmak ve nehir şeklinde sıralanır Bir akarsuyun doğduğu yere akarsu kaynağı, dokulduğu yere akarsu ağzı denir

AKARSULARIMIZIN GENEL OZELLİKLERİ

Turkiye! iklim koşullan ve yer şekillerinin ceşitliliğine bağlı olarak sık bir akarsu ağına sahiptir Topraklarımızdan kaynağını alan cok sayıda akarsu, altı onemli havza ile bazı kapalı havzalara su taşır Ancak akarsularımızın uzunlukları fazla değil¬dir Turkiyenin bir yanmada oluşu ve dağların genellikle kıyılara paralel sıralar halin¬de uzanması, uzun akarsuların oluşmasını engellemiştir Kıyılarımızdaki dağlardan kaynağını alan akarsular, kısa bir yol aldıktan sonra denize ulaşır Bu nedenle bu akarsuların boylan oldukca kısadır Kaynağını ic kesimlerden alan akarsularımızın boylan daha uzundur Bununla birlikte en uzun akarsuyumuz olan Kızılırmakın boyu (ic Anadoluda genişce bir kavis cizdiği halde) 1355 kmyi ancak bulur Akarsularımızın diğer bir ozelliği de, taşıdıkları su miktarının az olmasıdır Turkiyenin buyuk bir bolumunun yan kurak iklimin etkisinde olması nedeniyle az yağış alması bunun başlıca nedenidir Akarsularımızın taşıdıkları su miktarı azlığının diğer nedeni de, akarsu havzalarının dar oluşudur Akarsularımızın boylan kısa, kollan da az olduğundan doğal olarak taşıdıkları su, fazla olmamaktadır Ancak, her mevsim yağış¬lı olan Doğu Karadeniz Bolumunun akarsuları, her zaman bol su taşımaktadır Akarsularımızın rejimleri duzenli değildir Turkiyede yağış rejiminin duzensiz oluşu, ilkbahardaki kar erimeleri ve yazın buharlaşmanın fazla olması, akarsularımızın taşıdıkları su miktarının yıl boyunca buyuk değişikliklere uğramasının başlıca nedenle¬ridir Akarsularımızın tumunde, su seviyesinin en duşuk duzeyde olduğu donem, yaz mevsimidir Bu donemde bazı akarsular tumuyle kurur Sonbahar yağmurlarının başlaması ve buharlaşmanın azalmasıyla akarsu duzeylerinde yukselme başlar Akarsularımızın buyuk bir kısmında su seviyesinin en yuksek duzeyde olduğu donem, ilkba¬hara rastlar Bu donemde yağışların artması ve kar erimeleri nedeniyle akarsuların su duzeyleri oldukca yukselir Yataklarının fazla eğimli oluşu, akarsularımızın bir diğer ozelliğidir Bu nedenle akış hızları dolayısıyla erozyonu hızlandırıcı etkileri fazladır Bol aluvyon taşır ve de¬nizlere dokuldukleri yerlerde deltalar oluştururlar Turkiyedeki akarsuların genellikle denge profilini almamış olmaları, Turkiyenin son jeolojik zamanda şekillenmiş olma¬sından başka bir deyişle genc arazi yapısından kaynaklanmaktadır Akarsularımızın hidroelektrik enerji uretimine cok elverişli olmaları da dar ve derin vadiler oluşturma¬larının bir sonucudur Bu nedenle ulkemizde cok sayıda baraj yapılmış ve hidroelektrik santrali kurulmuştur Akarsularımızın coğu, dağlık kesimlerden inmektedir Taşıdıkları kum ve cakıllarla yataklarını doldurdukları icin denize yakın kısımlarında bile ulaşıma elverişli değildir Yalnızca Kocaırmak, kıyıdan 7 km ic kısma kadar ulaşıma olanak verir Akarsularımızın, balıkcılık yonunden onemli bir potansiyele sahip olduğu soylene¬bilir Yeşilırmak, Kızılırmak ve Sakarya ağızlarında avlanan mersin balıklandın yumurtalarından havyar elde edilir Van Golune dokulen akarsuların ağızlarında da inci kefali denilen balık turu bolca avlanmaktadır Diğer akarsularımızda da kefal, sazan, ala¬balık, yayın vb balık turleri bulunmaktadır

2 BAŞLICA AKARSULARIMIZ
Her akarsu, butun kollarıyla birlikte, belirli bir bolgenin sularım toplar Akarsuyun sularını topladığı alana, o akarsuyun su toplama alanı ya da havzası denir Aynı deniz ya da gok dokulen akarsular da o gol ya da denizin havzasını oluşturur: Karadeniz havzası, Marmara havzası, Van Golu havzası gibi Bir havzanın buyukluğu, yer şekillerinin ozelliklerine ve eğime gore değişir Sozgelimi; Ege ve Marmara havzaları oldukca dar, Karadeniz havzası ise geniştir