Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Çay Yıpratma Yolları Nedir Nelerdir?
Dere yatakları baştan başa akarken iki yoldan yıpratma yaparlar Bunlar;
1 Kimyasal Yıpratma: Toprak ve kayaların erimesi yoluyla olur Kayaların yapısına suyun sıcaklığına ve içindeki CO2 miktarına bağlıdır Erime sıcaklıkta arttığı için kimyasal aşındırma yaz aylarında ve tropikal bölgelerde daha çok olur
2 Mekanik Aşındırma: Akarsuların toprak ve kayalardan parçalar koparması ile oluşur Akarsuyun mekanik aşındırma gücü şu etkenlere bağlıdır;
a) Su Miktarı (Eğilim): Bir akarsuyun taşıdığı su miktarı arttıkça yıpratma gücüde artar bu nedenle çok su içeren büyük akarsular daha çok aşındırırlar Su fazlalığı nedeniyle bir nehir üzerinde maksimum aşındırma ilk olarak ağız kısmında olur Ve yatağın kazılması da buradan geriye ilerler buna geriye yıpranma denir
b) Akıntı Hızı: Yıpratma üstünde etkin olan ikinci etmen akarsuyun akış hızıdır Bu da eğime bağlıdır Eğimin artı olduğu bölgelerde akarsular daha çabuk akar,aşındırma güçleri artar Mesela Türkiye'deki akarsular saniyede akıttıkları toplam su miktarı bakımından pozitif varlıklı olmadıkları halde yataklarında eğimin artı olmasından dolayı fazla aşındırırlar
c) Siklet Miktarı: Akarsuyun taşıdığı kum,çakıl,eksen gibi maddeler akarsuyun aşındırma kazma araçlarıdır bu nedenle tartma ne değin çoksa yıpratma da öyle pozitif olur
d) Zeminin Özelliği: Aşındırma akarsuyun geçtiği yerlerdeki kayaların özellikleri ile de ilgilidir Kum çakıl gibi gevşek maddeler daha kolay koparılıp aşındırılır Dayanıklı kayalar,katılaşım kayaları ve sert kum taşları aşınmaya daha uzun süre karşı koyarlar Akarsuyun geçtiği alanlar bitki örtüsünden mahrum ise yıpratma işlemi daha da artar *
Dere yatakları baştan başa akarken iki yoldan yıpratma yaparlar Bunlar;
1 Kimyasal Yıpratma: Toprak ve kayaların erimesi yoluyla olur Kayaların yapısına suyun sıcaklığına ve içindeki CO2 miktarına bağlıdır Erime sıcaklıkta arttığı için kimyasal aşındırma yaz aylarında ve tropikal bölgelerde daha çok olur
2 Mekanik Aşındırma: Akarsuların toprak ve kayalardan parçalar koparması ile oluşur Akarsuyun mekanik aşındırma gücü şu etkenlere bağlıdır;
a) Su Miktarı (Eğilim): Bir akarsuyun taşıdığı su miktarı arttıkça yıpratma gücüde artar bu nedenle çok su içeren büyük akarsular daha çok aşındırırlar Su fazlalığı nedeniyle bir nehir üzerinde maksimum aşındırma ilk olarak ağız kısmında olur Ve yatağın kazılması da buradan geriye ilerler buna geriye yıpranma denir
b) Akıntı Hızı: Yıpratma üstünde etkin olan ikinci etmen akarsuyun akış hızıdır Bu da eğime bağlıdır Eğimin artı olduğu bölgelerde akarsular daha çabuk akar,aşındırma güçleri artar Mesela Türkiye'deki akarsular saniyede akıttıkları toplam su miktarı bakımından pozitif varlıklı olmadıkları halde yataklarında eğimin artı olmasından dolayı fazla aşındırırlar
c) Siklet Miktarı: Akarsuyun taşıdığı kum,çakıl,eksen gibi maddeler akarsuyun aşındırma kazma araçlarıdır bu nedenle tartma ne değin çoksa yıpratma da öyle pozitif olur
d) Zeminin Özelliği: Aşındırma akarsuyun geçtiği yerlerdeki kayaların özellikleri ile de ilgilidir Kum çakıl gibi gevşek maddeler daha kolay koparılıp aşındırılır Dayanıklı kayalar,katılaşım kayaları ve sert kum taşları aşınmaya daha uzun süre karşı koyarlar Akarsuyun geçtiği alanlar bitki örtüsünden mahrum ise yıpratma işlemi daha da artar *
