Afak, Afaki Ne Demek?

Sözlükte Afak kelimesi, ufuk kelimesinin çoğul halidir. Afaka nispet eki eklenmiş bir kelime olan afaki kelimesi kelam, felsefe ve psikoloji gibi ilimlerinde objektif (nesnel) bir kelime karşılığı olarak kullanılmaktadır. Afaki kelimesi ile genel olarak “dış dünya ile ilgili olan, bir kişinin şahsi düşünce ve inançlarından bağımsız bir şekilde gerçekliği bulunan, her akıl sahibinin izleyerek gözleyebileceği reel durumlarla ilgili olan şey” manası kastedilmektedir. Söz konusu olan Afaki kelimesinin karşıtı ise enfüsi yani, sübjektif kelimesidir. Kuran’ı Kerimde afak ve enfüs kelimeleri karşıt kavram olarak bir arada geçmektedir. Bu konuya örnek bir ayeti kerimeler den biri şöyledir:

“Gerek afakta (dış dünya ve madde alemi), gerek enfüste (insanın iç dünyası ve ruh âlemi) delillerimizi yakında onlara göstereceğiz” (Fussilet suresi, 41/53).

Kuran’ı Kerim bahsi geçen bu yaklaşımına uygun olarak yüce Allah’ın varlığını ispatta kelamcılar daha çok afaki, yani kozmolojik ve ontolojik gibi delilleri kullanmışlardır. Mutasavvıflar yani tasavvuf ehli ise enfüsi yani psikolojik ve ahlaki delilleri kullanma yoluna gitmişlerdir. İslam dinide ise bir fıkıh terim olarak ise afak kelimesi, Mekke’nin dışından Hac ibadeti için hacca gelenler için belirlenmiş ve “mikat” denilen yerlerin dışında kalan bölgelere denmektedir. Bu bölgede yaşayanlara da “afaki” denilmektedir.