AbdÜlhay CelvetÎ

AbdÜlhay CelvetÎ ABDÜLHAY CELVETÎ Anadolu'da yetişen evliyâdan Edirne'de doğdu Doğum târihi belli değildir Babası Celvetiyye tarîkatı şeyhlerinden Saçlu İbrâhim Efendidir Abdülhay Efendi, babasının yanına yetişti Celvetiyye tarîkatını da öğrenerek babasından hilâfet aldı ve Rumeli Çirmen Sancağındaki bugün Bulgaristan sınırları içinde kalan Akçakızanlık kazâsındaki Alâeddîn Efendi Zâviyesine şeyh olarak tâyin edildi Babasının Edirne Selîmiye Câmii vâizi iken 1660'da vefâtı üstüne, bu câminin vâizliğine ve tekke şeyhliğine tâyin edildi Bu görevde uzun müddet kaldı ve insanlara vâzlarında Ehli sünnet yolunu anlattı 1686'da İstanbul'un Kadırga semtindeki Sokullu Mehmed Paşa Zâviyesine, Kâdızâde Mahmûd Efendinin ölümü üstüne tâyin edildi İki yıl burada kaldıktan sonra, Eminönü Yeni Câmi vâizliğine getirildi 1691'de Selâmi Ali Efendinin vefâtı üzerine Aziz Mahmûd Hüdâî Tekkesine şeyh olarak tâyin edildi Bu vazîfesinde ömrünün ardına kadar kaldı 16 Kasım 1705 (H1117) Pazartesi günü vefât etti Aziz Mahmûd Hüdâî Tekkesinin yakınında HalilPaşa Türbesine, Halil Paşazâde Mahmûd Beyin yanına defnedildi Şeyh Abdülhay Celvetî, tasavvufdaki derin ve ince mânâlara vâkıf idi Kalb (gönül) hakkında şöyle buyurmaktadır: Hadîsi kudsîde buyruldu ki: Ben yere göğe sığmam Fakat haramlardan sakınan pak mümin kulumun kalbine sığarımAllahü teâlâ nefs ile giz makâmı aralarında bir kalb (gönül) şehri yaratmıştır Bu şehir dâimâ mâmur elde etmek ister Gönlün mâmur edilmesi artist ve mîmâr ile olmaz Oysa Allahü teâlânın lütfu ile olur Hacı Bayrâmı Velî talebelerine; Kalp şehrinizi mâmur ediniz Allah adamlarının sözlerini dinleyiniz İlim öğreninizbuyurmuştur Tekrar Aziz Mahmûd Hüdâî; Talebe Allahü teâlânın rızâsını kazanmakta işine düşkün olmalı, taş gibi katı olan kalpleri kılavuz olan zâtın terbiyesinde yumuşatmalıdır Kalbi yumuşayınca, bu hâlini hocasına talep edip, onun tavsiyeleri, yol göstermesi ile önündeki yollardan engeller kalkar ve matlubuna, maksûduna kavuşur Îmânı kamil (olgun insan) olurbuyurdu Abdülhay Celvetî, Abdülhay mahlası ile fazla hoş ilâhîler söylemiştir Fakat bu ilâhîlerin toplandığı dîvan henüz bulunamamıştır Çoğu eser yazar Abdülhay Celvetî'nin eserlerinden bazıları şunlardır: 1) Kasîdei Bürde Tercümesi, 2) FethulBeyan liHusûlinNasrî velFethi velEmân: Arapça olup Fetih sûresinin tefsîridir Süleymâniye Kütüphânesi Hacı Beşir Ağa Kısmı, No: 34'te kayıtlıdır 3) Tefsîri Ba'zı Süveri Kur'âniyye: Türkçe olup, Meryem, Yâsîn, Feth, Rahmân, Nebe', Nâzi'ât, Abese, Tekvîr, İnfitâr, Mutaffifîn, Kevser sûrelerinin tefsîridir 4) Şerhi Gazeli Hâcı Bayrâmı Velî 1) VekâyiulFüdelâ; c2, s414 2) Tezkirei Sâlim; s462 3) Osmanlı Müellifleri; c 1, s125 4) SefînetülEvliyâ; c 3, s21