1.3 trilyon TL hala dövizde bekliyor

İktisat idaresinin son yıllarda dolarizasyonu önlemek için attığı her adım vatandaşın adeta Türk Lirası'ndan biraz daha uzaklaşmasına neden oldu. Dövize olan ilgiyi azalması beklenen ilave önlemler de vatandaşın tercihlerini değiştirmeye yetmedi. 2018'in Ağustos ayında yaşanan kur şokundan sonra başlayan dolarizasyon adeta paranın istikametini belirledi. Son bir buçuk yıldır yer yer kâr satışları yaşansa da döviz hesapları istikrarlı bir halde artmaya devam etti.

Bankaların mevduat hesaplarında 24 Ocak 2020 prestijiyle 1 trilyon 317 milyar Türk Lirası (222.8 milyar dolar) bedelinde döviz bekliyor. Hesaplardaki 828 milyar 482 milyon TL bedelindeki döviz bireylere, 470 milyar 733 TL kıymetindeki döviz ise şirketlere ilişkin. Türk Lirası mevduatların büyüklüğü ise 1 trilyon 273 milyar TL'ye ulaşıyor. Bankalardaki toplam mevduat 2 trilyon 590 milyar TL'ye ulaşırken, döviz hesaplarının toplam mevduatlara oranı da yüzde 50.8 düzeyinde seyrediyor.

ENFLASYON DÜŞMELİ

Ekonomistler, vatandaşın dövize talebi ile tüketici inancı ortasında çok güçlü bağ olduğuna dikkat çekiyor. Yani, iktisada olan inanç kaybı derinleştikçe dövize olan ilgi de artarak devam ediyor. Döviz talebinin artması da Türk Lirası üzerinde ek baskıya sebep oluyor. Artan dolarizasyonu engellemek için enflasyonda en kısa müddette kalıcı düşüşün sağlanması gerektiğine dikkat çekiliyor.



Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) 24 Ocak 2020 haftalık datalarına nazaran, yabancı para mevduat hesaplarında yurtiçi ve yurtdışı yerleşiklere ilişkin olmak üzere toplam 222 milyar 885 milyon dolar döviz var. Gerçek şahıslar yani bireyler bankalardaki 140.2 milyar dolar bedelinde dövizin 38.1 milyar dolarını vadesiz, 102 milyar dolar bedelindeki dövizi ise vadeli hesaplarında tutuyor. Şirketlerin ise 79 milyar 615 milyon dolar kıymetindeki döviz mevduatlarının 24.1 milyar dolarını vadesiz, 55.4 milyar doları vadeli hesaplarda bulunuyor.

Döviz tevdiat hesapları (DTH) son 9 yılda süratli bir artış gösterdi. Bankalardaki yurtiçi yerleşiklere ilişkin toplam DTH'ın 2010 sonunda 110.6 milyar dolar olan hacmi, dolar cinsinden yüzde 75 büyüyerek (83 milyar dolar) 2019 sonunda 193.6 milyar dolara yükseldi.

Altın mevduatları arttı

Yüksek enflasyon ve döviz kurlarında yaşanan oynaklık ve global riskler yatırımda altın tercihinin öne çıkmasında tesirli oldu. İnançlı liman olarak görülen altında mevduatlar 2019 yılında yüzde 98.5 arttı. Döviz mevduatlarındaki artış ise yüzde 20.4'u buldu. BDDK bilgilerine nazaran Aralık 2018'de 38 milyar 335 milyon lira olan vatandaşların altın hesapları Aralık 2019'da 76 milyar 98 milyon liraya ulaştı.

Temmuz ayından itibaren Merkez Bankası'nın süratle faiz indirmeye başlaması TL mevduatlarına olan ilginin azalmasında tesirli oldu.

Mehtap Özcan Ertürk/Sözcü